PO aardrijkskunde

Natuur en techniek PO

Geschiedenis PO

Sport PO

Engels PO

Taal en spelling po

Kunst PO

Mens en maatschappij PO

Rekenen PO

Jeugdjournaal vrijdag 5 september

Het NOS Jeugdjournaal is een nieuwsprogramma van de NOS met het laatste nieuws voor kinderen van 9 t/m 12 jaar. Er is dagelijks een ochtenduitzending.

Jeugdjournaal

Het laatste nieuws van NOS Jeugdjournaal

Het jeugdjournaal in de ochtend over het verdriet in Portugal door een ernstig tramongeluk, over het jeugdjournaal zelf en over skydiven.

Nieuws over een ongeluk in Lissabon en skydiven

Weet jij wat er op Dolle Dinsdag gebeurde? Op 5 september 1944 vertelt de minister-president van toen via de radio dat de bevrijders de Nederlandse grens zijn gepasseerd. ‘Landgenoten. Het uur der bevrijding heeft geslagen.’ Veel Nederlanders zijn in feeststemming omdat ze denken dat ze binnenkort bevrijd worden van de Duitse bezetter. Ze gaan massaal de straat op om de aankomende bevrijding te vieren. De dag gaat daarom de geschiedenisboeken in als Dolle Dinsdag. Bij de Duitse bezetter is er op die dag juist grote paniek. Veel Duitse soldaten en NSB'ers vluchtten met hun gezin naar Duitsland omdat ze bang zijn voor de bevrijders. Maar uiteindelijk blijkt het bericht niet te kloppen. Het duurt nog meer dan een half jaar voordat heel Nederland bevrijd wordt.
9-12 | 13-15

Dolle dinsdag

Belangrijke begrippen en gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog uitgelegd in korte explainers.

De Tweede Wereldoorlog in het kort

Naar de themapagina

Op 5 september 1944 is Nederland in de veronderstelling dat de bevrijding nabij is. Veel Nederlanders gaan de straat op om te feesten en veel Duitse soldaten nemen de benen. Maar al snel blijkt dat er te vroeg is gejuicht.

Capoeira is ontstaan in Brazilië. In de tijd van de slavernij. Zo'n 500 jaar geleden. Vanuit Afrika werden de mensen naar Brazilië gebracht om hier te werken in de plantages. Ze werden tot slaaf gemaakt en hadden geen vrijheid. Het was verboden je te verzetten. Toch ontstonden er manieren om met elkaar te communiceren. En zo ontstond capoeira. De strijddans was ook een manier om blijer en sterker te worden. En opzichters werden voor de gek gehouden omdat het een dans leek. Maar tegelijkertijd werd er ook geoefend om te vechten en te ontsnappen. Daarom wordt capoeira ook wel de schreeuw naar vrijheid genoemd. Vechten was een manier om je vrij te maken. En de muziek was een soort uitlaatklep. Gelukkig is de tijd van slavernij voorbij, maar capoeira bestaat nog steeds. Sterker nog, het wordt inmiddels in meer dan 150 landen over de hele wereld beoefend. En er zijn heel veel verschillende stijlen. En capoeira is eigenlijk nog steeds een enorme uitlaatklep voor iedereen toch? Ja, absoluut ja.

Hoe is capoeira ontstaan?

Het Klokhuis informeert kinderen van acht tot veertien over de wereld om hen heen, in de breedste zin van het woord. 

Het Klokhuis

Capoeira is ontstaan in Brazilië in de tijd van de slavernij. Het is een soort dans, maar tegelijkertijd werd er geoefend om te vechten en te ontsnappen. De strijddans was ook een manier om blijer en sterker te worden.

Ontstaan in Brazilië in de tijd van de slavernij

Ja, na een lange werkdag, zwevend in een baan om de aarde, wil je als astronaut natuurlijk lekker slapen. Maar hoe doe je dat als alles zweeft? En je kunt gewoon je ogen dichtdoen en gaan slapen. Maar dan is de kans groot dat je aan de andere kant van het ruimtestation wakker wordt. Ondersteboven met een bult op je hoofd. Daarom zijn er in het ruimtestation ISS kleine ruimtes gebouwd. Daar kunnen astronauten hun eigen spullen opbergen. Dit is de Amerikaanse astronaut Scott Tingle. Hij laat zien hoe ze in deze kleine ruimte ook veilig slapen.

Hoe slapen astronauten in de ruimte?

In het ruimtestation ISS staan geen gezellige stapelbedden. De astronauten hebben een hokje waarin een slaapzak is vastgemaakt aan de muur. Zo zweven ze niet weg in hun slaap!

Slapen zonder zwaartekracht

Nieuw voor primair onderwijs

VO biologie

VO aardrijkskunde

VO geschiedenis

VO Nederlands

Economie VO

Mens en maatschappij VO

Engels VO

VO wiskunde

VO kunst

Zwitserse gletsjers smelten af

Gebruik nieuws in de klas en sluit aan bij de actualiteit met deze korte reportages van NOS. De video's zijn speciaal geselecteerd bij het curriculum van het voortgezet onderwijs.

NOS Nieuwsclips

Alle video's van NOS

Door klimaatverandering smelten de gletsjers in de Alpen steeds verder af. Hierdoor komt op korte termijn meer water in rivieren als de Rijn. Maar als de gletsjer kleiner wordt zal er op lange termijn juist minder water worden afgevoerd.

NOS nieuwsclips

Dit is Tim.
Hij is zestien als hij overlijdt.

Tim wilde een challenge op sociale media
nadoen, maar dat gaat helemaal fout.

De school waarschuwt nu
voor online challenges,

want ze zijn gevaarlijker
dan je denkt.

Iemand is overleden,
maar dan ook op deze manier

waarvan wij nauwelijks niet wisten
dat het bestond.

En ineens komt dat je school in.

Ja, het was bizar eigenlijk.
Waar je dan ineens in terecht komt.

Het was zondag 7 mei 2017.

Vroeg op de ochtend zag ik
dat ik een oproep had gemist
van mijn zorgcoördinator.

Wij hebben de afspraak
binnen de directie

dat het weekend privé is
en op dat moment weet je gelijk van.

Er is iets, er
moet iets ernstigs aan de hand zijn.

Ik fietste naar huis van een
voorstelling samen met een vriendin

en in de verte zag ik Arkel liggen

en er zweefde een traumahelikopter
naar toe en via WhatsApp.

Kreeg toen snel te horen dat het

bij het huis van Tim was
en ook dat het echt ging om Tim.

Dat is altijd heftig,
dat iemand overlijdt,

maar dan op
zo'n onvoorstelbare manier.

Ik kon dat eigenlijk niet plaatsen.
Daar had ik heel veel last van.

Ik had heel erg te doen met zijn
vrienden en vriendinnen op school,

die ook in verbijstering achterbleven.
Het was heel erg in shock.

Ik had er ook nog nooit van gehoord,
van de choking-challenge.

Ik ben verbaasd ook dat Tim dat
zou doen omdat je denkt ja, gewoon

een slimme jongen.
Waarom doe je dit?

Zo snel mogelijk
een hap kaneel wegwerken,

bierdopje doorslikken
en de choking game.

Dit soort challenges
zijn erg populair op social media,

maar het gevaar
wordt zwaar onderschat.

Wij hadden een protocol,
maar dat was een protocol

en daar hadden we nu te weinig aan.

Omdat in het protocol staat
wanneer er een collega overlijdt

of een leerling, dan zijn dit de
stappen die je noemt en zorg lokaal.

Met elkaar
is het allemaal heel basic,

maar hier speelde de reden van het
overlijden van Tim een te grote rol.

Je wil ouders toch iets vertellen,

want het verhaal gaat natuurlijk al
vrij snel rond.

Je wilt ook leerlingen
iets vertellen, maar je twijfelt over

wat je dan precies wel
en niet gaat vertellen.

Toen heb ik wel gezegd jongens,
hier weten we veel te weinig van.

Dus ik heb direct experts van jeugd
en media binnengehaald.

De experts van de politie van jongens
adviseerden ons.

Wat zijn nu de verstandige stappen
om te nemen met elkaar?

Er wordt een ouderavond georganiseerd

en een leslokaal ingericht waar
kinderen terecht kunnen om te praten.

Ook wordt het onderwerp door mentoren
in de klas bespreekbaar gemaakt.

Hij kan bijvoorbeeld ook het advies
verspreidt het niet te breed
onder de ouders of de leerlingen,

want dan breng je misschien kinderen
op ideeën.

En daar was ik het mee oneens.
Omdat het voor ons zo verborgen was,

vond ik dat het bespreekbaar gemaakt
moest worden.

En je kunt het
goed bespreekbaar maken met de jeugd,

dus daar zag ik het probleem niet in.

En die gesprekken leidden
tot meer inzicht,

maar ook verbijstering
bij het schoolteam.

Toen wij die mentorlessen
gingen geven en dus wel kinderen

daarover gingen vertellen dat er
gewoon kinderen zijn die zeiden Oh,

maar dat deden wij op het schoolplein
al toen in groep acht zaten.

Nou, toen was
ik helemaal flabbergasted,

want ik heb dat nooit bedacht.

Dat kinderen, dat soort dingetjes,
dat soort spelletjes
dan met elkaar aan het spelen zijn.

Ik denk wel dat het goed is
om erover te praten en te laten zien

dat er heel veel gevaren zijn van
challenges en dat er dat je wat op.

Wat je op internet ziet is
niet altijd echt.

Dus je ziet alleen maar de keren
dat het goed gaat

en je ziet niet alle keren
dat het fout gaat.

Inmiddels zijn er in Nederland
een aantal jongeren

door de choking challenge
om het leven gekomen.

Hoeveel het er precies zijn
is niet bekend.

Een scholier in Nieuwegein is
om het leven gekomen door verstikking

nadat hij meedeed aan een choking
challenge.

Nu is het onlangs weer gebeurd
met een scholier in Nieuwegein.

Wat doet dat met u als u dat hoort?

Dan stap je toch een beetje
op een oude landmijn?

Er zitten ook bij ons natuurlijk nog
steeds onverwerkt verdriet inzake Tim.

En ja, die wond wordt
dan weer een stukje open gekrabbeld.

Zijn jullie dingen anders gaan doen
als school hierna?

Je loopt als volwassene eigenlijk
altijd achter.

In wat voor challenge is er nu weer

en hoe moeten
we kinderen daarvoor waarschuwen?

Dus wij zijn wel veel meer gaan zitten
op. Je hebt een gezond verstand.

Gebruik het alsjeblieft
zowel online als offline.

Denk na wat vind ik
eigenlijk van iets?

Is dat risicoloos of zoek ik toch
een beetje de randjes op?

Ik hoop dat
de aandacht op de dood van Tim,

maar ook zeker
wat er in Nieuwegein is gebeurt,

dat dat wel jongeren aan het denken
zet. Ik denk het moeilijkst is

er was eigenlijk geen aanleiding toe
dat hij dit wilde.

Tim wilde helemaal niet dood.

Fatale online challenge

EenVandaag in de klas (AVROTROS) geeft meer context bij de actualiteit. Binnenland, buitenland, politiek, economie, veiligheid, gezondheid en cultuur.

EenVandaag in de klas

Naar de website van EenVandaag

Een online challenge kan gevaarlijk zijn. Daarvoor waarschuwen medewerkers van de middelbare school van Tim. Hij was 16 toen een challenge fout afliep.

Klimaatverandering door stilvallen AMOC

Het milde klimaat van Noord-Europa wordt sterk beïnvloed door een relatief warme golfstroom vanuit het zuiden van de Atlantische Oceaan. Deze golfstroom is onderdeel van de AMOC (Atlantische meridionale omkerende circulatie). Maar als door klimaatverandering deze AMOC stilvalt, zal het milde klimaat in Nederland kunnen veranderen in een veel kouder klimaat.

Tegen middernacht beginnen in het stadion van de Surinaamse hoofdstad de feestelijkheden in tegenwoordigheid van prinses Beatrix en prins Claus. Alle bevolkingsgroepen in hun eigen specifieke dracht zijn vertegenwoordigd in het stadion. Als onder het spelen van het volkslied de vlag van de Nieuwe Republiek Suriname wordt gehesen. 25 november 1975. Op deze dag wordt Suriname onafhankelijk. Na 300 jaar een kolonie te zijn geweest van Nederland. Wat betekent die onafhankelijkheid en hoe is Suriname door kolonialisme beïnvloed? Laten we even terugspoelen. Dit is Suriname. Het ligt in het noorden van Zuid-Amerika en het land bestaat zoals je ziet voor meer dan 90% uit tropisch regenwoud. Het is erg vruchtbaar en rijk aan kostbare grondstoffen zoals olie en goud. En moet je kijken, er liggen allemaal dorpjes en steden met Nederlandse namen zoals Groningen en Lelydorp en dat komt doordat het land nog niet zo heel lang geleden een kolonie was van Nederland. En dat zit zo. Vanaf de vijftiende eeuw bevaren Europese handelscompagnieën de wereldzeeën op zoek naar handel. Zo ook de Nederlandse Handelsmaatschappij de WIC, de West-Indische Compagnie. Ze stichtten Nieuw Amsterdam, wat we nu kennen als New York. Na een vredesverdrag met Engeland: een andere grote handelsmacht, wordt afgesproken dat Nieuw-Amsterdam van Engeland wordt en Nederland krijgt in ruil daarvoor Suriname. De Nederlandse handelslieden vinden dit een goede deal. Zij zien veel mogelijkheden in dit land. De Nederlanders richtten in Suriname plantages op: stukken grond waar op grote schaal gewassen worden verbouwd voor de handel. Er zijn dan nog geen machines, dus er is enorm veel mankracht nodig. De WIC zoekt de oplossing hiervoor in slavernij. Uit Afrika worden op grote schaal mensen geroofd en gekocht en naar Suriname gebracht. Deze tot slaaf gemaakten worden gedwongen tot zware arbeid op de plantages. De producten die ze moeten verbouwen zoals koffie, suiker en katoen worden vervolgens weer naar Nederland vervoerd en verhandeld. Dit systeem heet de driehoekshandel. Nederland verdient hier vooral in de zeventiende eeuw flink aan. Denk maar eens aan al die grachtenpanden in Amsterdam. Deze tijd wordt vaak verhullend de Gouden Eeuw genoemd. Een gouden tijd voor Nederland, maar over de rug van de tot slaaf gemaakten, want die moeten zonder loon gedwongen werken onder extreem gewelddadige omstandigheden. Mishandelingen, misbruik en lijfstraffen zijn aan de orde van de dag. Op 1 juli 1863 wordt in Suriname onder internationale druk de slavernij afgeschaft. Die 1863: voor ons enorm belangrijk. Omdat in 1863 is dat de wet veranderd is. De tot slaaf gemaakte was geen inventarisstuk meer. Het was een mens met een ziel. En wij willen natuurlijk op 1 juli wat er gebeurd is in 1863: de Bigi Spikri waka. Dat mensen liepen naar naar Oranjeplein en we gingen dansen voor de koning. Maar nu gaan we dansen voor onszelf. We gaan plezier maken met onszelven om aan te tonen dat we nu Surinamers zijn. Toch moet een groot deel van de tot slaaf gemaakten nog tien jaar lang verplicht doorwerken op de plantages. Ze mogen dus nog steeds niet gaan en staan waar ze willen. In 1873 zijn ze eindelijk echt vrij. Hierna gaat Nederland op zoek naar nieuwe werkkrachten om hun winstgevende plantage industrie voort te zetten. Ze werven contractarbeiders helemaal vanuit Azië, zoals India of Indonesië. Eigenlijk ook een vorm van slavernij. Want ook zij worden gedwongen te werken onder slechte omstandigheden. En hoewel ze wel loon krijgen, is het heel weinig. Door de komst van de contractarbeiders uit Azië wordt Suriname een smeltkroes van verschillende etnische groepen. Er wonen afstammelingen van tot slaaf gemaakten marrons en creolen, maar ook Hindoestanen uit India, Javanen uit Indonesië en Chinezen. Samen wonen zij in één land. Maar het is niet echt een eenheid te noemen. We spoelen even vooruit in de tijd naar halverwege de twintigste eeuw. Na twee wereldoorlogen is er wereldwijd een beweging van dekolonisatie die aan de gang. Veel landen willen af van hun kolonisator en voortaan zelf besturen. Maar onder het merendeel van de Surinamers is er helemaal geen grote wens voor onafhankelijkheid. We hebben geen last van Nederland. Nederland heeft geen last van ons, behalve dan dat wij economisch en financieel geholpen worden. Ik zie de drang zie ik op het ogenblik niet. Wij zijn eenmaal gewend aan die Nederlandse vlag en ik geloof niet dat wij die Nederlandse vlag zo snel kunnen vergeten en zo snel zouden kunnen weglaten. Met name de Hindoestanen zijn tegen onafhankelijkheid, want zij zijn bang dat als de Nederlanders vertrekken, er conflicten tussen de verschillende groepen zullen ontstaan en dat het land in verval zal raken. En bovendien is hun trouw aan Nederland dat zij als moederland zien, groot. Er is één groep wel voor onafhankelijkheid: de Creolen, de afstammelingen van de tot slaaf gemaakten. Zij zien de Nederlanders nog steeds als onderdrukkers die de baas spelen over hun land. Dan wordt in Suriname in 1973 de creoolse Henck Arron premier en hij besluit onverwachts dat Suriname in 1975 onafhankelijk moet worden. De verkiezingen van 1973 daar heeft geen enkele politieke partij tijdens verkiezingen met geen woord gerept over de onafhankelijkheid. Toen de regering geformeerd was en de regeringsverklaring door Arron afgelegd werd in de toenmalige Staten heeft hij gezegd: Suriname wordt voor eind 75 onafhankelijk. En dit zorgt voor een schrikeffect. Vooral de Hindoestanen in het parlement vinden dit veel te snel. Suriname is volgens hen nog lang niet klaar voor onafhankelijkheid. Laten we zeggen bijna 90% was tegen onafhankelijkheid en toentertijd hebben wij zeven vrouwen, hebben wij een anti-onafhankelijkheidsbetoging georganiseerd en wij hebben de grootste betoging in Suriname. Hebben wij gedaan. Waarom had u die demonstratie georganiseerd? Omdat wij die onafhankelijkheid nog niet wilden hebben. Dat wij nog niet rijp waren. Je kan niet een klein kind van vijf jaar zeggen ga in de universiteit zitten. Je moet toch wat weten voordat je een post neemt. Intussen komt in Nederland het meest vooruitstrevende kabinet ooit aan de macht. Zij zijn voorstander van dekolonisatie. De Nederlandse premier Joop den Uyl neemt een drastisch besluit. Suriname moet onafhankelijk worden. Het Surinaamse parlement stemt en in 1975 wordt tegen de verwachting in voor onafhankelijkheid gestemd. Op 25 november 1975 wordt Suriname officieel onafhankelijk. De Nederlandse vlag wordt gestreken en de Surinaamse vlag gehesen. De vlag van de nieuwe Republiek Suriname wordt gehesen. In het stadion was ik. Ik heb het van heel nabij meegemaakt. De hele euforie en al die ballonnen en die vlaggen die daar elkaar. Het was geweldig. Sranan Fri! De trots. Vooral toen de vlaggen werden gewisseld. Dat was een geweldig moment. Ja, was heel erg ontroerd. Heel erg ontroerend. Een spontaan volksfeest barst los. Er is blijdschap, maar dit wordt niet door iedereen gevoeld. Toen de Nederlandse vlag weggehaald wordt naar beneden, heb ik gehuild, want ik ben onder die vlag groot geworden. En toen kwam de Surinaamse vlag. Nou ja, toen heb ik gezegd Gods zegen! Er zijn grote zorgen over de toekomst van Suriname en die zorgen blijken terecht. In de jaren na de onafhankelijkheid verslechtert de economie en stijgt de werkeloosheid in hoog tempo. Als gevolg hiervan wordt een militaire staatsgreep gepleegd. Legerleider Desi Bouterse trekt hierna de macht naar zich toe en verandert Suriname in een dictatuur. Onder hen gaat het alleen maar slechter. Omkopingen, armoede, wapenhandel en moord. In 1982 laat Bouterse vijftien politieke tegenstanders vermoorden. Deze gebeurtenis kennen we nu als de decembermoorden. Door de onrust en armoede kiezen zowel voor als na de onafhankelijkheid veel Surinamers voor emigratie naar Nederland. In totaal wel 300.000. Dat is een kwart van de hele bevolking. En de meeste Surinamers komen terecht in grote steden zoals bijvoorbeeld de nieuwe wijk de Bijlmer bij Amsterdam. Het is voor de Surinamers wennen in Nederland. Dit is de straat waar het huis staat waar ik voor het eerst kwam te wonen. Het was herfst en dan stond je daar. Het was koud en nattig en grauw en helemaal niet mooi. Het was zo zo, zo dood. Ik stond er als kind en ik denk is dat het? Maar ook voor de Nederlanders is het wennen. In Nederland wonen tot ver na de Tweede Wereldoorlog weinig zwarte mensen. Veel Surinamers voelen zich niet echt welkom in het land waar ze tot voor kort bij hebben gehoord. Ze worden gediscrimineerd en hebben te maken met negatieve uitingen vanwege hun huidskleur, racisme. De onafhankelijkheid van Suriname maakte een einde aan 300 jaar koloniale overheersing. Maar lang niet iedereen ziet onafhankelijkheid als iets positiefs. Suriname staat er voortaan alleen voor en het stort vrijwel meteen in. Veel Surinamers hebben het land verlaten en tot op de dag van vandaag is er onrust en armoede. Tsja 300 jaar uitbuiting en slavernij hebben het land ontwricht en in 2022 maakt de Nederlandse regering hier excuses voor. Eeuwenlang hebben de Nederlandse staat en zijn vertegenwoordigers slavernij mogelijk gemaakt, gestimuleerd, in stand gehouden en ervan geprofiteerd. Eeuwenlang zijn uit naam van de Nederlandse staat mensen tot handelswaar gemaakt, uitgebuit en mishandeld. Vandaag bied ik namens de Nederlandse regering excuses aan voor het handelen van de Nederlandse staat in het verleden, aan alle tot slaaf gemaakten die wereldwijd onder dat handelen hebben geleden. Aan hun dochters en zonen en aan al hun nazaten tot in het hier en nu. Wat denk jij? Ook al is Suriname onafhankelijk, draagt Nederland nog steeds verantwoordelijkheid voor het land?

Wat was de Vietnamoorlog?

Wat leidde tot de Eerste Wereldoorlog? Wat is er gebeurd tijdens de Cubacrisis en waarom stond er een grensmuur middenin Berlijn? In FF terugspoelen kijken we terug naar het verleden. Wat is er gebeurd en wat zijn de gevolgen?

FF terugspoelen

Tussen 1955 en 1975 wordt Vietnam verscheurd door een bloedig conflict: de Vietnamoorlog. Het communistische Noord-Vietnam en het pro-westerse Zuid-Vietnam staan in deze oorlog recht tegenover elkaar. Wanneer de Verenigde Staten besluit zich ermee te bemoeien en tienduizenden soldaten stuurt, escaleert het conflict tot één van de meest aangrijpende oorlogen van de 20e eeuw.

Een militaire botsing tussen het communisme en het kapitalisme

Nieuw voor voortgezet onderwijs

Schooltv.nl is een videodatabase, gevuld met educatieve en informatieve videoclips, filmpjes, fragmenten, liedjes, animaties, lesvideo’s afleveringen, TV-programma’s, televisieseries, videoverzamelingen en afspeellijsten.

Schooltv

Bekijk ook

Extra's

Schooltv biedt meer dan video's! Ontdek onze extra inhoud:

Ontvang jij de nieuwsbrief al? Blijf op de hoogte door je aan te melden en ontvang elke maand een nieuwsbrief naar keuze in je inbox!

De minister zet een streep door de NTR en daarmee ook door Schooltv.          
Laat Schooltv niet verdwijnen. 

Header kapstok

Schrijf je in de voor de maandelijkse nieuwsbrief voor het laatste Schooltv PO-nieuws

Nieuwsbrief PO

Blijf op de hoogte van het laatste Schooltv-nieuws voor VO.

Nieuwsbrief VO

Contact

Schooltv Help

Veelgestelde vragen

Schooltv maakt educatieve content voor het onderwijs, bestaande uit video's en interactief materiaal. Altijd bij de les!